امنیت در سفر معنوی حج

زائر گرامی
آنچه در این نوشته، به مطالعه ی آن خواهید نشست، نتیجه تحقیقات و پژوهشهای حوادثی است که در مسیر سفر روحانی حج تمتع به اشکال مختلف، اتفاق افتاده واینک به صورت توصیه هایی چند، در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است.

الف) قبل از عزیمت
۱- حتماً قبل از سفر نسبت به تخلیه حافظه تلفن و رایانه همراه، فلش مموری و یا دوربین عکاسی و فیلمبرداری خود از موارد غیر ضروری اعم از عکسها و فیلم های خانوادگی و شخصی و شماره تلفن های مراکز مهم و خاص که در طول سفر با آنها کاری ندارید اقدام فرمایید.
۲- زائرین محترمی که به جهت ابتلا به بیماری خاص نیاز به مصرف داروهائی که بعضاً از مشتقات مواد مخدر است دارند، حتما با پزشکان معتمد سازمان مشاوره لازم را داشته باشند.
۳- ارز مورد نیاز خود را در ایران تهیه و درصورتی که ارز تهیه شده، نیازمند تبدیل درکشور عربستان باشد، حتماً شماره سری آن را یادداشت کنید تا در زمان تبدیل، بامشکلاتی که در این مقوله وجود دارد روبرو نشوید.
۴- با توجه به حساسیت های موجود در کشور عربستان از به همراه آوردن هر نوع کتاب، نشریه و … غیر ضرور و حساسیت برانگیز خودداری کنید و صرفاً از کتاب هایی که از سوی بعثه مقام معظم رهبری، تهیه و تدارک گردیده است و ورود آن به عربستان مجاز می باشد با مشورت روحانیون محترم کاروان استفاده نمایید.
۵- با توجه به وجود بازرسی های متعدد و جدی در فرودگاههای مبدأ و مقصد، خصوصاًفرودگاه های عربستان که با استفاده ازکارشناسان خبره، سگهای مواد یاب و تجهیزات کاملاً پیشرفته صورت می پذیرد لازم است از عدم وجود هرگونه مواد مخدر و یا مشتقات آن در ساک های خود و یا لباس خویش اطمینان حاصل بنمایید چرا که در صورت کشف هرگونه مواد مخدر و به هر میزان در وسایل و یا همراه زائر در فرودگاه های مبداء (ایران) علاوه بر پیگیری های قضایی قطعاً از عزیمت شما به سفر جلوگیری و ویزای شما ابطال خواهد شد همچنین در صورت کشف هرگونه مواد مخدر و به هر میزان در فرودگاههای مقصد (عربستان) بدون شک، زائر در فرودگاه مربوط بازداشت و از همان جا روانه زندان می شود که علاوه بر عدم امکان بجا آوردن مناسک حج، متاسفانه با توجه به وضع نامطلوب زندانهای عربستان و شدید بودن مجازات برخورد با افراد معتاد و یا حاملین مواد مخدر تبعات منفی بسیار زیادی از قبیل صدمات جسمی و روحی و روانی و حیثیتی و … برای زائر و خانواده وی به وجود خواهد آمد.
توصیه اکید به عزیزانی که به هر دلیل مجبور به مصرف مواد مخدر می باشند، امتناع از سفر و نرفتن به این سفر می باشد.پلیس عربستان از ورود هرگونه دارو که مشتقات و یا حاوی مواد مخدر و کدئین باشد، جلوگیری می نماید.

ب) فرودگاه مبدأ:
۱- ضمن حضور به موقع (که سبب کاهش اضطراب شما خواهد بود) حتما پس ازدریافت گذرنامه و مدارک شناسائی خویش از صحت مندرجات آن و تطبیق عکس خود با ویزا مطمئن شوید.
۲- درصورتیکه قصد استفاده از سیم کارت ایرانی خود را در سفر ندارید، بهتر است آنرا از گوشی خارج و به همراهان بسپارید و یا در جایی امن که از سرقت و یا گم شدن در امان باشد نگهداری نمایید.

ج) فرودگاه مقصد:
۱. تشریفات ورود در فرودگاه های مدینه و جده به علت حساسیت های موجودبا تاخیرهای متفاوتی صورت میگیرد. توصیه می شود ضمن حفظ خونسردی کامل و رعایت نظم و انضباطی که لازمه تسهیل در این امر است، نسبت به ممنوعیت های موجود از قبیل گرفتن عکس، فیلم، صلوات های گروهی، شعارهای جمعی و سایر مواردی که توسط مدیران محترم، بیان می شود، توجه لازم را مبذول فرمایید.
۲- در صورت بروز هرنوع مشکل، اعم از اشکال احتمالی در شماره های ویزا و …هرگز خود را درگیر موضوع نکنید. علاوه بر مدیر و معاون محترم کاروان، نیروهای ستادی سازمان حج وزیارت که مستقر در فرودگاه هستند نسبت به حل مشکل شمااقدام خواهند کرد.
۳- مراقبت از اموال شخصی در طول سفر، یک وظیفه فردی است. در فرودگاه جده یا مدینه نیز از سالم رسیدن ساک خود، اطمینان حاصل نمایید تا در صورت نیاز به بازرسی های گمرکی نیز با مشکل خاصی مواجه نگردید.
۴- با عنایت به قوانین و مقررات امنیتی عربستان، به هنگام ورود در فرودگاه های عربستان انگشت نگاری و تصویر برداری از چهره مسافران امری معمول و رایج بوده و این مساله درخصوص اتباع همه کشورها بطور مستمر و یا تصادفی صورت می پذیرد. لذا نسبت به این مساله هیچ گونه حساسیتی نشان ندهید.

د) اقامت در هتلهای مدینه منوره و مکه معظمه:
۱-پس از رسیدن به هتل محل اقامت، ضمن تحویل کلید اتاق و توجه به توصیه های مدیرکاروان و مدیر ایرانی هتل، کارت آدرس هتل یا ساختمان را دریافت نمایید و برای پیشگیری از سرقتهای احتمالی که ممکن است از داخل اتاقها صورت پذیرد،جهت نگهداری از پول و اشیاء قیمتی همراه خود، از صندوق امانات که ممکن است در اتاق مدیر و یا سالن هتل باشد، استفاده کنید.
۲- در صورت بروز هرگونه مشکل و یا هر درخواستی مراتب را به مدیر و یا معاون کاروان و یاکارکنان ایرانی که در هتل شما مستقر هستند در میان بگذارید و جداً از برقراری ارتباط باکارکنان غیر ایرانی در هتل پرهیز نمایید.
۳- از تردد به قسمت هایی از هتل که احیاناً در اختیار مسافران سایرکشورها و یا خالی از مسافر باشد جداً پرهیز نمایید.
۴- به هیچ وجه از آسانسورهای حمل بار که عموماً به زیر زمین های هتل راه دارد استفاده ننمایید. خصوصاً بانوان محترمه و کودکان .
۵- از تنها گذاشتن کودکان و دختران نوجوان و یا افراد کهنسال در داخل اتاق ها و … بپرهیزید.
۶- د رهتل محل اقامت حتماً درب ها و پله های خروج اضطراری و محل استقرار کپسول های آتش نشانی رایافته  و یاد بگیرید.
۷- ورود عوامل بومی و غیر ایرانی بدون هماهنگی و حضور مسئولین کاروان به قسمت خواهران ممنوع بوده و در صورت مشاهده مراتب را به اطلاع مدیر کاروان برسانید.
۸- نسبت به ورود افراد ناشناس و غیر ایرانی به قسمتهای محل استقرارخود حساس بوده و در صورت ورود افراد ناشناس مراتب را سریعاً به مدیر کاروان اطلاع دهید.

ه) رفت و آمد به حرمین :
۱- مسیرهای رفت و آمد به هتل محل اقامت را خوب یاد بگیرید ودرصورتی که هتل شما سرویس حمل و نقل دارد حتماً از آن استفاده کنید و حتی المقدور از وسائط نقلیه شخصی استفاده نکنید و در صورت نیاز از تاکسی استفاده شود.
۲- در ترددهای خیابانی و اماکن شلوغ همواره مراقب جیب و کیف و وسایل خود باشید، متاسفانه به کرات شاهد سرقت هایی از قبیل جیب زنی، کیف قاپی،سرقت گوشی همراه و وسایل از زائران محترم بوده ایم.
۳- به هیچ وجه در درگیریهای خیابانی مداخله نفرمایید و از برقراری مراودات اضافی و غیر ضروری با بیگانگان بپرهیزید. ساختگی بودن برخی از این دعواها وسوء استفاده از دخالت دلسوزانه زائرین مشکلاتی را بدنبال داشته است.
۴- روادید صادره برای شما به منظور زیارت است لذا توصیه می شود از گشت و گذارهای تفریحی درحومه شهرها و همچنین تردد به شهرهای دیگر جداًپرهیز فرمایید که عدم رعایت آن می تواند بهانه ای جهت بازداشت شما باشد
۵-  در صورت بروز تصادف و یا مشاهده آن حتما شماره خودرویی که با شما و یا سایر زائرین ایرانی اصابت نموده را یادداشت نمایید و در صورت اعزام به بیمارستان حتما مدیر یا معاون کاروان را در جریان قرارداده ودر هیچ یک از مراکز عربستان اعم از بیمارستان،مرکز شرطه (کلانتری)، بازداشتگاه و … بدون حضور ایشان و یا نماینده سازمان حج و زیارت برگه هایی را که از محتویات آن اطلاع ندارید امضاء نفرمایید.

و) حرمین شریفین و اماکن مقدسه:
۱- رعایت قوانین و مقررات کشور میزبان و احترام به آن، به طور عموم یکی از ضرورتهای لازم است که قواعد حاکم بر حرمین شریفین نیز از جمله آنهاست، لذا انجام ندادن موارد زیر که برخی از نکات برجسته این قواعد است، اکیداً توصیه می گردد.
استفاده ازمُهر برای خواندن نماز، عکسبرداری و فیلمبرداری، قرائت دعا با صدای بلند، رفت و آمد از مقابل نمازگزاران، اقامه نماز فرادی هنگام نماز جماعت، بوسیدن ضریح و حرم شریف نبوی یا بقیع مطهر، قرائت دعاهای گروهی، نوشتن یادداشت در قرآن ها، جدال و درگیری، فریاد زدن، روی زمین گذاشتن قرآن و رعایت نکردن نظافت.
۲- بعضاً زمان ورود بانوان محترم به حرم شریف نبوی در بازرسی هایی که انجام می شود از همراه داشتن گوشی تلفن همراه، دوربین عکاسی و وسایل اضافی ممانعت می گردد وچون این عمل بدون سازمان وبرنامه ریزی انجام می شود احتمال سوء استفاده افراد فرصت طلب و مفقودشدن و یا حتی سرقت گوشی های زائرین متصور است.
۳- سعی فرمایید با مامورین و نیروهای خدماتی مسجدالحرام و حرم شریف نبوی همکاری داشته باشید و از بحث و جدل و یا دخالت در کار پلیس مستقر در حرمین جداً پرهیز نمایید.
۴- دوربینهایی که در حرمین شریفین کار گذاشته شده است، به صورت دائمی در حال رصد کردن افراد حاضر در این مکان هاست که این مساله شامل قسمت بانوان نیز می باشد. توصیه می شود زائرین محترم در رفتار خویش و خصوصاً بانوان محترمه نسبت به رعایت کلیه مسائل شرعی از جمله حجاب دقت لازم را داشته باشند.
۵- برخی عوامل تندرو و مغرض که تمامی تلاش خود را برای اختلاف افکنی بین مسلمانان (شیعه و سنی)می نمایند، اقدام به اعمالی از قبیل توهین به شیعیان و ایجاد مزاحمت به هر بهانه ای می نمایند، شایسته است از هرگونه بحث و جدل و درگیری با آنها پرهیز فرمایید.
۶- با توجه به حساسیت پلیس و نیروهای تبلیغی سعودی، از به همراه داشتن انواع روزنامه، نشریه، بولتن، اطلاعیه، دیسکت، سی دی، لپ تاپ، کتاب و … در محوطه حرمین شریفین و یا هنگام عبور از مسجدالنبی(ص) و مسجدالحرام که بعضاً باعث دستگیری زائرین گردیده، جدا خوداری نمایید.
۷- در فرهنگ مردم کشور میزبان  بلند کردن کفش به طرف کسی جزو بدترین توهین ها قلمداد می شود، دقت کنید اگر کفشهای خود را همراه می برید حتماً آنها را در کیسه مربوط قراردهید.
۸- از استفاده از سجاده هایی که بر آنها تصویرضریح ائمه(ع) ویا اسامی و القاب ائمه اطهار(ع) منقوش است خودداری نمایید.
۹- در حرمین شریفین همواره مراقب جیب، کیف و محل نگهداری پول و اشیاء قیمتی خود باشد، سارقین همیشه و در شکل های مختلف در کمین بوده و مترصد فرصت جهت سرقت هستند.

نکات ویژه که باید در حرمین دقت شود:
۱- یکی از مقرراتی که در مسجد الحرام وجود دارد و بطور جدی اجرا و بعضاً عدم رعایت آن سبب دستگیری و بازداشت زائر می شود قائده ای بنام(تلصیق ) است، آقایان محترم در هنگام طواف مراقب باشند تا حتی المقدور بدن آنها با بانوانی که جلوی آنها قرار میگیرند تماس برقرار نکند معمولاً دستگیری به این اتهام در کنار حجر الاسود که از شلوغی خاصی برخوردار و با دوربین های مدار بسته متعدد کنترل می شود اتفاق می افتد لازم به ذکر است بدلیل اینکه عموماً زنان دستگیر نمی شوند اثبات اینکه شما محرم خویش را جهت استلام حجر همراهی می نموده اید کاری دشوار و شاید طولانی باشد و تا اثبات موضوع چندروزی را در بازداشت باشید. بدیهی است اگر خانمی از شما شاکی شود برخورد و پیگیری به شکل مضاعف تری صورت می گیرد پس نهایت دقت را بفرمایید.
۲-  قبرستان مطهر بقیع و در کنار محل دفن ائمه اطهار(ع) به علت وجود مامورین امر به معرف و نهی از منکر سعودی یکی از پر مسئله ترین مکان های زیارتی عربستان است، عوامل مغرض و تندرو که صرفا تمام همت خود را برای اختلاف و تفرقه افکنی بین مسلمانان صرف  می نمایند، در تلاش هستند تا با ایجاد فرصت به تبلیغ خویش و توهین به مقدسات و باورهای شیعیان و بعضاً اهل سنت بپردازند، مراقب باشیم با ورود به بحث و جدل با ایشان، این فرصت را به آسانی در اختیار آنها قرار ندهیم. با عنایت به روش تبلیغی این افراد که عموماً مباحثه را به مجادله تبدیل می کنند وهمچنین کوتاهی فرصت حضور در بقیع، شایسته است به جای پرداختن به مجادله بی ثمر، بهره معنوی از حضور در بقیع را برده و فقط مشاهدات خود را به مسئولین کاروان و ستاد گزارش نمایید.
۳- در تمام مراحل زیارت و حضور در حرمین شریفین و اماکن مقدس همواره مراقب رفتار خود باشید و از انجام کارهای بدون اساس و غیر ضرور مانند، برداشتن خاک از بقیع، انداختن عریضه در داخل حرمین شریفین و یاقبور ائمه(ع) ، تلاش اضافی برای لمس نمودن قبور ائمه، تهیه فیلم و تصویر و … جداٌ بپرهیزید. موارد فوق بطور جدی و با کنترل دقیق توسط دوربینهای مدار بسته که در تمامی این اماکن وجود دارد پیگیری می شود.

تعامل با افراد غیر ایرانی:
-۱ در تعاملات خود با بیگانگان (عوامل غیر ایرانی هتل، رانندگان، فروشندگان و…) نهایت دقت را داشته باشید و از دادن هرگونه اطلاعات فردی شامل تلفن وآدرس خوددرایران و یا مطالب مهم میهن عزیزمان به آنها خودداری فرمایید. داشتن مراوده وارتباط با افراد خارجی دلیلی جهت اعتماد کردن به آنها نمی باشد.
-۲ بعضا افرادی ازسوی عوامل تندرو ومغرض علاوه بر برخوردهای نامناسب،شماراطعمه قرار داده وباطرح مسائل عقیدتی وسئوال پیرامون آن عامل بازداشت شما می شوند،لذا شایسته است غیرازافراد مسئول در این زمینه سایر زائرین از پاسخگویی وایجاد تعامل این چنینی جدا خودداری نمایند.
-۳ نسبت به تمامی تماسها وارتباطات بدون زمینه قبلی حساس باشید واز پاسخگویی به تماسهای تلفنی، بلوتوث، پیامکهای ناشناس و همچنین از پذیرش دعوت به مهمانی و یامراکز دیگر خودداری نمائید.
-۴ مکالمات بین الملل، مکالمات حساس وقابل شنود است لذا از طرح مسائل مهم کشور درمکالمات خودداری شود.
-۵ به هیچ وجه به مسائل سیاسی کشور میزبان ورود نکرده وازهرگونه اظهار نظرپیرامون مقامات مملکتی و یا سیاستهای کشور میزبان خودداری نمائید.
-۶ در صورتیکه مسئولین و مقامات کشوری و لشکری، همسفر شما هستند از بیان عناوین آنان در حضور جمع و خصوصا بیگانگان و همچنین در تماسهای تلفنی جداخودداری کنید.

رهنمودهای مقام معظم رهبری (مدظله العالی)پیرامون تعامل با حجاج دیگر کشورها:
در دیدار با برادران مسلمانی که از کشورهای دیگر آمدهاند، آنهایی که اهل زبانندو می توانند حرف بزنندبا زبان اظهار محبت کنند،اظهار تعارف کنند،برروی نقاط مشترک تکیه کنند.آنهایی که اهل حرف زدن نیستند باعمل؛ جابدهید، مهربانی کنید،محبت کنید،بعضی از سختیها وخشونتها را تحمل کنید.
یکی ممکن است تنه بزند-شمادرمقابلش لبخند بزنید،عملا سعی کنید این ارتباط بوجود بیاید؛نه فقط برای اینکه آبرووعزت ایران و ملت ایران راحفظ کنید که البته این درجای خودش خیلی مهم است،چقدر خوب است که یک ملت بتواند کرامت خود،ارزش خود،پایبندی خود به آداب واخلاق انسانی واسلامی را نشان بدهد،بلکه برای اینکه ارتباط قلبی برقرار شود ،اهل هرنژادی است،اهل هر زبانی است،اهل هر مذهبی است،مسلمان است؛ او هم مثل شما به عشق کعبه آمده،به عشق پیغمبر(ص) آمده،اوهم دارد همین راه را میرود، او هم با خدای متعال دارد حرف میزند، هر چه میتوانید این وجه مشترک را به رخ یکدیگر بکشید،بفهمند این وجه مشترک وجود دارد.
دیدار با کارگزاران حج سال (۹۱)

دستگیری و یا بازداشت:
جهت پیشگیری از بازداشت شدن در کشور بیگانه بهترین کار رعایت قوانین آن کشور و مرتکب نشدن به اعمال خلاف مقررات و قانون کشور میزبان است و اما در صورت بازداشت و دستگیری به هر دلیل:
۱- به هیچ وجه به خود اضطراب راه نداده و خونسرد باشید. شما به صورت قانونی وارد آن کشور شده اید و پیگیری های لازم از سوی سازمان حج و زیارت و کنسولگری ایران صورت خواهد پذیرفت.
۲- حتماً هنگام بازداشت از طریق سایر زائرین ایرانی و یا خودتان مراتب را به اطلاع مدیر و یا معاون کاروان برسانید.
۳- از امضاء هرگونه برگه ای که به محتوی آن علم ندارید خودداری فرمائید و درخواست کنید نماینده سازمان حج و زیارت و یا نماینده کنسولگری ایران حضورپیدا نمایند.
طبق ماده ۳۶ کنوانسیون وین که از قوانین بین المللی می باشد، هر فردی که در کشور دیگر بازداشت شود میبایست با حضور نماینده رسمی کشور متبوع خودش در کشور میهمان مورد بازجوئی قرار گیرد.
در صورت آشنایی و تسلط به زبان عربی و انگلیسی باز توصیه می شود درخواست نماینده ایرانی را بفرمایید چرا که آنها علاوه بر تسلط بر زبان، به امور جاری و پیگیری ها و … نیز واقف هستند.
۴- از دادن هرگونه اطلاعات اضافی و یا اطلاعات شخصی خود در ایران از قبیل آدرس و تلفن، شغل و … خودداری و صرفاً آدرس و تلفن هتل محل اقامت خود را در شهر مدینه منوره و یا مکه معظمه اعلام فرمایید.
۵- از هرگونه بحث اضافی و یا درگیری فیزیکی با مأمورین بطور اکید خودداری ودر محیط بازداشت به کسی اعتماد نکنید.

میقات ها و مشاعر مقدسه

الف) میقات
هنگام حضور در میقات ها (مسجد شجره و مسجد جحفه) جهت محرم شدن، ضمن حفظ خونسردی کامل خویش لازم است موارد ذیل را مدنظر داشته و در رعایت آنها خود را ملزم بدانید.
• هنگام پیاده شدن از اتوبوس ها، در محل میقات ها و یا مواقف از کاروان جدا نشوید و محل استقرار اتوبوس خود در پارکینگ مربوطه و مسیر تردد از اتوبوس تا داخل مسجد را کاملاً به خاطر بسپارید.
• زمان پیاده شدن از اتوبوس سعی کنید وسایل اضافی با خود نبرید و مراقب وجوه نقد خود باشید.
• در صورت جدا شدن از کاروان خود و یا فراموش کردن محل پارک اتوبوس خود در پارکینگ، با مدیر، معاون و یا عوامل کاروان تماس بگیرید و در صورت نیاز به راهنمایی می توانید به برادران امداد و راهنمای سازمان حج و زیارت که با لباس فرم و کلاه مخصوص امداد و راهنمای حجاج ایرانی در محل میقا تها حضور دارند مراجعه تا آنها شما را راهنمایی نمایند.
• مقررات و قوانین میقات ها از قبیل عدم تصویر برداری، عدم ورود به قسمت بانوان و … را با دقت رعایت فرمایید.
• بعضاً مشاهده شده شرکت های مختلف جهت تبلیغ خود اقدام به توزیع چتر، جا کفشی و… می نمایند، مراقب باشید سرگرم شدن به دریافت این گونه هدایا و یا خرید، شما را از امور اصلی خود باز ندارد.
• از سوار شدن به اتوبوس های دیگر و خصوصاً، اتوبوسهای مسافران غیر ایرانی اکیدا خودداری فرمایید.
• شایسته است در طول سفر رفتن به میقات ها و محرم شدن و ان شاء الله انجام مناسک، همواره از تجارب و راهنمایی های مدیران و روحانیون محترم کاروان استفاده نموده و بدون نظر و هماهنگی آنها اقدامی نکیند.
• از لحظه حرکت از ایران، حرکت به سوی میقات، تا حرکت به سوی مشاعر مقدسه دقت کنید همواره کارت شناسائی زائر همراه شما باشد.

ب) عرفات
• شایسته است پیش از زمان فراررسیدن حرکت به سوی مشاعر مقدسه نسبت به جمع کردن وسایل خود و تحویل اشیاء قیمتی و وجوه نقد به صندوق امانات و قراردادن اشیاء و کالاهای قیمتی خود در محل امن با هماهنگی مدیر محترم کاروان اقدام نموده و از همراه داشتن هرگونه وسایل اضافی خودداری فرمایید.
• با توجه به شباهت بسیار زیاد چادرها و محل استقرار زائرین تمامی کشورها در صحرای عرفات، توصیه اکید می شود حتی المقدور تلاش کنید زیاد از چادر محل استقرار کاروان خارج نشده و یا از چادر کاروان خود زیاد فاصله نگیرید.
• درصورت جدا شدن از کاروان و یا فراموش کردن مسیر چادرخود به نیروهای امداد و راهنمای حجاج ایرانی که با لباس فرم وکلاه مخصوص در محل حضوردارند مراجعه تا آنها شما رایاری دهند.
• درصورتی که به هر دلیل از چادرهای ایرانی دور افتادید، تلاش کنید تا از طریق پرچم های برافراشته و یا بالن های به رنگ پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران محل چادرهای ایرانیان را پیدا کنید و یا در صورت نیاز به پلیس مراجعه و با ارائه کارت زائر خویش از آنها یاری بجویید.
هنگام خروج از صحرای عرفات مطابق برنامه ریزی مدیران کاروانها عمل کنید و از حرکت انفرادی خودداری فرمایید.
• اگر به هر دلیلی از کاروان خود جدا افتادید ستادهای مستقر در عرفات وظیفه دارند تا خروج آخرین زائر محیط را ترک ننمایند.

ج) مشعر الحرام(مزذلفه)
• در زمان وقوف در مشعرالحرام، با توجه به شرایط خاص آنجا که چادری وجود ندارد دقت کنید تا ازمحل استقرار کاروان خود دور نشوید و همواره در کنار سایر هم کاروانی های خود باشید.
• هنگام خروج از صحرای مشعر الحرام به سوی سرزمین منا، تمام تلاش خود راداشته باشید تا همراه کاروان خود حرکت کنید تا در مبادی ورودی سرزمین منابه مسیرهای دیگر نروید و از محدوده چادرهای ایرانی خارج نشوید و حتما از ترددهای انفرادی خودداری نمایید.

د) سرزمین منا
• هنگام ورود به سرزمین منا در صورت جداماندن ازهم کاروانی ها تمام همت خود راتنها صرف رسیدن به چادرهای ایرانیان کنید، تا بتوانید پس از رسیدن به چادرهای ایرانیان با کمک گرفتن از واحد امداد و یا سایر مدیران ایرانی به چادر محل استقرار کاروان خود برسید.
• عموماً واحد امداد و راهنمای حجاج ایرانی نسبت به نصب پرچم ایران وتابلوهای راهنما در مسیر ورودی به سرزمین منا اقدام می نمایند که    می توانیدبا استفاده و دقت بر تابلوهای راهنما به سمت چادرهای ایرانی هدایت شوید.
• در سرزمین منا نیزچادرها و فضای استقرار حجاج سراسر دنیا کاملا شبیه به یکدیگر است لذا تلاش کنید تا چادر محل استقرار خود و مسیر تردد به رمی جمرات را خوب یاد گرفته و به خاطر بسپارید و در صورت استفاده ازنشانه گذاری دقت کنید از نشانه های ثابت و غیر مشابه استفاده کنید.
• شایسته است نقشه های محل استقرار چادرهای ایرانی را از طریق مسئولین محترم کاروان دریافت کنید تا مورد استفاده شما قرار گیرد.
• با توجه به طولانی تر بودن زمان حضور شما در سرزمین منا نسبت به سرزمین های عرفات و مشعر الحرام و در صورت نیاز به گشت و گذار، تمام سعی شما این باشد تا از چادرهای ایرانی دور نشوید و از تردد در محل استقرار چادرهای سایر کشورها خودداری فرمایید.
• درصورت قصد خروج از سرزمین منا حتماً با اطلاع و مجوز مدیرکاروان و روحانی محترم کاروان اقدام فرمایید.
• از ارتباط گیری با حجاج سایر کشورها خارج ازعرف معمول زیارت و حج خوداری فرمایید.

توصیه های عمومی:
۱-کارت شناسایی زائر که به شما تحویل می گردد را همواره تا پایان سفر از خود جدا نکرده و در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید.
۲- در صورت جدا شدن از هم کاروانی ها ضمن حفظ خونسردی کامل از تحرک اضافی پرهیز و در صورت امکان با مدیر یا معاون و یا هر یک از هم سفران تماس و مراتب را اطلاع دهید و یا به هتل ها و چادرهای محل اقامت ایرانیان و یا دفاتر ستادها که عموماً با پرچم جمهوری اسلامی ایران مشخص است مراجعه و یا در نهایت با مراجعه به پلیس و ارایه کارت شناسایی، خود را به همسفران برسانید، به هیچ وجه نگران گم شدن نباشید.
۳-کتب، نوار و نشریات و… که در عربستان توزیع میشود را تا حد امکان دریافت ننموده و در صورت دریافت بهترین کار این است که تحویل روحانی و یا مدیر کاروان دهید.
۴-بهتر است بروشور حاضر را قبل از سفر بطور کامل مطالعه وهمراه خود به کشور عربستان نبرید.
۵- فراموش نشود استعمال دخانیات در عربستان ممنوع بوده و انجام این عمل درحرمین شریفین و یا محوطه بیرونی آنها بعضاً سبب بازداشت افرادگردیده است.
۶- بعضاً مشاهده شده برخی افراد سودجو با ارسال پیامک و اعلام این که شما در مسابقه ای برنده و یا در صورت ارسال پیامک به شماره ای از تخفیفی بهره مند میشوید و یا … از شما بخواهند پیامکی و یا تماسی را با شماره ای برقرار فرمایید. در پی این ارتباط کل مبلغ شارژ سیم کارت شما را تخلیه می نمایند.
۷- حفظ شأن و شئونات اخلاقی را در تمام مراحل سفر سرلوحه امور  خود قرار داده و همواره به یاد داشته باشید شما نمایندگان کشور پر افتخار و سربلند جمهوری اسلامی ایران می باشید.
۸-  بانوان محترمه ضمن حفظ حجاب اسلامی از پوششهایی که از نظر مدل و یا رنگ با فرهنگ کشور میزبان مغایرت دارد جداً پرهیز و معرف زن ایرانی و مسلمان باشید.
۹- از جمله مواردی که بایستی در هنگام خرید و تردد در بازار رعایت کنید: 
حتماً زمان خرید را طوری تنظیم کنید که مصادف با زمان نماز نباشد که با تعطیلی فروشگاه ها مواجه شوید، دقت کنید تمامی فروشگاه ها مجهز به دوربین مدار بسته است، پرو لباس در عربستان مرسوم نیست و بعضاً ممنوع نیز است، از خرید اشیاء و یا خوراکی و… که نسبت به آن علم ندارید پرهیز فرمایید، مراقب سارقین باشید.
۱۰- یکی از شیوه های جدید سرقت که در اصطلاح (دزدی پنهان) نام دارد و در چند سال اخیر شیوع پیدا کرده است بدین شکل است که اولاً سارق مورد وثوق شما است یعنی به راحتی به محل نگهداری پول و اشیاء شما دسترسی دارد. مثل خانه دار هتل، راننده و … دوماً سارق هیچ گاه، کل پول شما و یا اشیاء مشخص و در معرض دید را سرقت نمی نماید تا موجب بر انگیختن حساسیت شما شود.به طورمثال از یک بسته ۱۰۰ عددی ۵۰۰۰ تومانی ۵ تا ۱۰ برگ آن را سرقت می کنند.
۱۱- در صورتی که گوشی همراه شما دارای قفل (pin code) است حتماً آن رافعال نمایید.
۱۲-هنگام عبوراز عرض خیابان ها  نهایت دقت راداشته باشید؛ متاسفانه رانندگان عربستان عموماً بی احتیاط رانندگی می نمایند،حتماً از محل خط کشی و عبور عابر تردد کنید چرا که درغیر این صورت و وقوع حادثه شما مقصر شناخته شده و راننده ضارب ملزم به توقف نیست.
۱۳- از چاپ عکس و انتقال فیلم به CD و… و تعمیر رایانه و تلفن همراه در فروشگاه های عربستان بپرهیزید.
۱۴-در صورت خرید سیم کارت عربی سعی کنید خودتان سیمکارت ایرانی را خارج کنید تا مورد سرقت قرار نگیرد.